What is the What

What is the what

Χαίρομαι που υλοποιείται αυτή η ιδέα! Δεν έχουμε (εγώ τουλάχιστον!) υψηλούς στόχους για συνεπείς και σε βάθος βιβλιοκριτικές! Απλώς, αγαπάμε την ανάγνωση και σκεφτήκαμε πως θα είχε ένα ενδιαφέρον να αποτυπώναμε –με απλότητα και δίχως αξιώσεις- τις σκέψεις μας για όποιο βιβλίο τύχει να διαβάσουμε σε έναν κοινό «χώρο». Το blog έχει το πλεονέκτημα ότι, αφενός σε υποχρεώνει να διατυπώσεις γραπτώς την σκέψη σου (άρα να την «οργανώσεις» καλύτερα μέσα σου) αφετέρου δίνει την δυνατότητα σε απεριόριστο αριθμό «τρίτων» να διαβάσουν και να σχολιάσουν τα γραφόμενα.

 Λοιπόν, τελείωσα χθες ένα λίαν ενδιαφέρον βιβλίο του Dave Eggers, με τον τίτλο What is the What (εκδόσεις Penguin). Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό χρονικό του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν την δεκαετία του ’90, μέσα απ’ την ματιά ενός παιδιού, του Valentino Achak Deng ο οποίος εξιστορεί σε πρώτο πρόσωπο τα γεγονότα, αρχής γενομένης από τον βίαιο ξεριζωμό του από το χωριό του και την οικογένειά του. Τα παιδικά του μάτια είδαν θηριωδίες, βιασμούς, θανάτους. Διέσχισε πεζός τεράστιες αποστάσεις σε συνθήκες απίστευτης στέρησης, πόνου, τρόμου, πείνας. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο ίδιος γλίτωσε σαν από θαύμα. Υπήρξαν και στιγμές που θέλησε ο ίδιος να θέσει τέλος σε μια ζωή στην οποία αδυνατούσε να βρει το οποιοδήποτε νόημα.

 Αυτό όμως που με άγγιξε περισσότερο στο βιβλίο ήταν η απλή και ακατέργαστη γλώσσα της αφήγησης – ένας ανατριχιαστικός, όχι όμως και ενοχλητικός ρεαλισμός που κατορθώνει να μεταφέρει την ένταση των στιγμών με μοναδική δύναμη. Είναι ένα βιβλίο που μιλάει για τον πόνο (το αιώνιο, δίχως απάντηση, ερώτημα), για την πίστη στον Θεό (που τόσες φορές ένιωσα [όπως και ο αφηγητής] να δοκιμάζεται κατά την ανάγνωση), για την ανθρωπιά (που τόσο βάναυσα στερήθηκαν χιλιάδες παιδιά του Σουδάν). Τόσος πόνος, τόσα βάσανα, τόσες στερήσεις, τόση κακία, με μάρτυρες τόσο μικρά παιδιά. Μοιάζει απίστευτο πως συνέβησαν όλα αυτά, όχι σε κάποιο απώτατο παρελθόν, αλλά πριν από δέκα περίπου χρόνια – την εποχή που εγώ τελείωνα αμέριμνος τις σπουδές μου και ετοιμαζόμουν να φύγω για μεταπτυχιακά στο εξωτερικό…

Το μόνο ερωτηματικό που μου γέννησε το βιβλίο έχει να κάνει με το ότι επιγράφεται «μυθιστόρημα». Ο ήρωας (όχι ο συγγραφέας) δικαιολογεί τον τίτλο λέγοντας (στον πρόλογο) ότι έπρεπε να θεωρηθεί το βιβλίο μυθιστόρημα διότι πολλά από τα γεγονότα έλαβαν χώρα όταν ήταν μικρό παιδί και δεν ήταν δυνατόν να θυμηθεί τους ακριβείς διαλόγους. Διευκρινίζεται βέβαια ότι τα περισσότερα γεγονότα του βιβλίο είναι αληθινά. Προσωπικά θα προτιμούσα μια καθαρά αυτοβιογραφική ματιά (κι ας έλειπαν οι διάλογοι!), για να είναι εντελώς σαφές ότι πρόκειται για αληθινή ιστορία, όχι για επινόηση ή φανταστικό διήγημα.

Όπως και να ’χει, συνιστώ ανεπιφύλακτα το What is the What. Είναι μακράν το καλύτερο βιβλίο που διάβασα μέχρι τώρα το 2009. Μπορεί κανείς να το βρει και σε Ελληνική (αγνώστου σε μένα ποιότητας) μετάφραση, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με τον (επιτυχή) τίτλο: «Τότε που σκοτείνιασε ο ουρανός».

Χρήστος Μακρόπουλος